Η κάθοδος των εννιά: Αποχαιρετισμός στον Ταΰγετο

Подробнее о видео

Μια ομάδα εννιά ανταρτών, αποκομμένοι από κάθε επαφή με κάποια άλλη ομάδα πάνω στα βουνά της Πελοποννήσου (στον Ταΰγετο εν προκειμένω), ξεκινούν μια κατάβαση με πορεία χωρίς συγκεκριμένο προορισμό (προς τη θάλασσα, όπως υποδηλώνει άλλωστε και ο τίτλος, δανειζόμενος τη λέξη «κάθοδος» από την Αρχαία Ελλάδα όπου η «κάθοδος» ήταν η «πορεία προς τη θάλασσα») και χωρίς την έστω και παραμικρή επικοινωνία με κανέναν άλλον για να τους περιμένει. Η πορεία τους ξεκινά όταν λαμβάνουν την τελευταία ενημέρωση που μπορεί να τους δοθεί από κάποιον ντόπιο χωρικό, ότι η πλευρά τους ηττήθηκε στον εμφύλιο κι ο αρχηγός της δικής τους πτέρυγας έχει παραδοθεί. Αρνούμενοι να το πιστέψουν, όπως και οι ίδιοι να το πράξουν, αλλά και μη δεχόμενοι να παραδοθούν ούτε στην ίδια την απελπισία, ξεκινούν την κάθοδό τους. Μια κάθοδος που η κινηματογραφική απόδοσή της, κατά την προσωπική μας οπτική, μόνο με αρχαία τραγωδία μπορεί να παραλληλιστεί, καθώς τα εννέα πρόσωπα ως ομάδα, αλλά και ο καθένας τους ξεχωριστά, ζουν την τραγικότητα της ήττας, της περικύκλωσης και του κυνηγητού, του μίσους και της εχθρότητας ακόμα και από τους απλούς χωρικούς, μα και παράλληλα της θέλησης να σταθούν όρθιοι συνεχίζοντας με έναν δικό τους τώρα αγώνα, να μην υποκύψουν στην ατίμωση, ούτε και στην απελπισία που κατά στιγμές και γεγονότα κατακλύζει κάποιους από αυτούς, υποδεικνύοντάς τους πράξεις σκληρές. Και όλους, δοκιμάζοντάς τους, φανερώνει τα όρια της αντοχής και της ψυχής του καθενός.

Μια κάθοδος που εντέλει δεν είναι παρά μια πορεία προς τον θάνατο και κατά βάθος εν γνώσει όλων τους της πικρής αλήθειας. Ένα οδοιπορικό βασισμένο σε ιστορικά γεγονότα (εξιστόρηση πραγματικών γεγονότων ή όχι δεν έχει σημασία –η ουσία είναι στο ότι η ιστορία βρίθει μαρτυριών καταστάσεων όπου οι προσωπικές υπάρξεις βρίσκονται αντιμέτωπες με τις μυλόπετρες της ιστορίας, έτοιμες το κάθε ξεχωριστό νεύμα ψυχής να το αλέσουν) και συνάμα μια μεγαλειώδης αλληγορία της εσωτερικής κατάβασης προς κάθε τι που παρουσιάζεται ως «χρονικό προαναγγελθέντος θανάτου», μαζί με την επιλογή του καθενός για το πώς θα σταθεί απέναντί του. Χαρακτηριστική για το τελευταίο είναι η δήλωση του συγγραφέα του βιβλίου στο οποίο βασίζεται το σενάριο, του Θανάση Βαλτινού, ότι γράφτηκε εποχή που βίωνε μια μεγάλη ερωτική απογοήτευση. Και χαρακτηριστική για την ιστορικότητα των γεγονότων μπορούμε να πούμε ότι είναι μια συνολική απογοήτευση που αποδόθηκε στη γραφή πολλών συγγραφέων και ποιητών της περιόδου, για την ήττα του 1949, απογοήτευση που σε πολλές περιπτώσεις κατέληξε σε υποχώρηση και συμβιβασμό.

Η ταινία σκηνοθετημένη από τον Κύπριο Χρίστο Σιοπαχά, γυρίστηκε το 1983. Το 1984 παρουσιάστηκε στο φεστιβάλ Θεσσαλονίκης όπου και κέρδισε τα βραβεία του πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη, καθώς και του β΄ ανδρικού ρόλου (Βασίλης Τσάγκλος). Το 1985 κέρδισε τη χρυσή σφαίρα στο Διεθνές Φεστιβάλ της Μόσχας.

Η ταινία ξεχώρισε και επίσης βραβεύτηκε στο Φεστιβάλ της Θεσσαλονίκης για τη μουσική της (α΄ βραβείο μουσικής), η οποία είναι έργο του επίσης Κύπριου δημιουργού Μιχάλη Χριστοδουλίδη. Στο οπισθόφυλλο του soundtrack υπάρχει το παρακάτω σημείωμα του Βασίλη Ραφαηλίδη.

“Αν υπόκρουση είναι αυτό που «κρούεται από κάτω» και όχι ευθέως όπως σε μια συναυλία, τότε το να μπορείς να κάνεις τη μουσική ν’ ακούγεται κάτω απ’ την εικόνα, χωρίς να συντρίβεται απ’ την εικόνα, είναι στη μυθική κυριολεξία ένα έργο τιτάνειο: δεν είναι εύκολο να υποβαστάξει τη «βαρειά» εικόνα ο «αβαρής» διευθετημένος ήχος, χωρίς να μετατραπεί σε ηχητικό κονιορτό. Συνεπώς, ο συνθέτης της υπόκρουσης, όταν δε θέλει να χρησιμοποιήσει πονηρά το φιλμ σα φορέα και διανομέα μιας μουσικής με αυτάρκεια πρέπει να είναι έτοιμος να σηκώσει στους ώμους του το μεγάλο βάρος των αντικειμένων της εικόνας. Κι όταν τούτα τα αντικείμενα έχουν μια βαρύνουσα ιστορική σημασία, όπως στην «Κάθοδο των εννέα», το εγχείρημα μπορεί να καταλήξει σε σισύφειο μαρτύριο για τον συνθέτη: όταν ανεβάζει την εικόνα στη θεαματική της κορύφωση, τόσο πιο επικίνδυνη γίνεται η κατολίσθηση. Ο Μιχάλης Χριστοδουλίδης παρακολουθεί τους εννιά στην κάθοδο τους στον Άδη της ελληνική Ιστορίας σαν ψυχοπομπός και σα ψυχαγωγός. Ψυχοπομπός γιατί παίρνει την ψυχή τους μία μία, με τη σειρά της τελευταίας εκπνοής, και την πέμπει στα βουνά και τα λαγκάδια για να σμίξει με το θρόισμα των καψαλισμένων δέντρων και το κελάρυσμα των παγιδευμένων πηγών, και ψυχαγωγός διότι δεν επιτρέπει στο θεατή που ακούει και τον ακροατή που βλέπει να χάσει κι αυτός την ψυχή του μέσα σε τούτη την ιεροτελεστεία μιας ανοίξεως που ‘ταν μαζί και καλοκαίρι, και φθινόπωρο, και χειμώνας: καμία ήττα δεν είναι βαρειά όταν δεν είναι οριστική και κανένας αγώνας δεν πάει χαμένος όταν γίνεται μουσική. Κι ακριβώς, μέσα στην εκπληχτική μουσική το Χριστοδουλίδη που υποβαστάζει την εικόνα του Σιοπαχά και το λόγο του Βαλτινού μπορεί ν’ ακούσει κανείς τον τελευταίο στεναγμό εννιά ανθρώπων που κάποτε τραγούδησαν, έστω και φάλτσα, το μεγάλο τραγούδι της λευτεριάς.”

#Η_κάθοδος_των_εννιά #Χρίστος_Σιοπαχάς #Μιχάλης_Χριστοδουλίδης